Η υπερφαγία αποτελεί μια ψυχολογική και διατροφική διαταραχή η οποία σχετίζεται με την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα, χωρίς να υπάρχει οργανική ανάγκη για τροφή. Αν και συχνά συνδέεται με συναισθηματικές καταστάσεις, η υπερφαγία μπορεί να έχει επίσης πολύπλοκες ψυχιατρικές συνέπειες, επηρεάζοντας την ψυχική υγεία και την κοινωνική λειτουργικότητα του ατόμου.
Η σχέση μεταξύ υπερφαγίας και ψύχωσης είναι ένα θέμα που κερδίζει ολοένα και περισσότερη προσοχή στην ψυχιατρική και ψυχολογική κοινότητα. Η ψύχωση, από την άλλη, περιλαμβάνει διαταραχές της σκέψης και της αντίληψης της πραγματικότητας, οι οποίες μπορούν να εκδηλωθούν μέσω παραληρημάτων, ψευδαισθήσεων ή σοβαρών διαταραχών στην συναισθηματική κατάσταση του ατόμου.
Υπερφαγία: συμπτώματα και αιτίες
Η υπερφαγία συνήθως εκδηλώνεται ως επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας τροφής, συνοδευόμενα από αίσθημα ενοχής και απώλεια ελέγχου. Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή συχνά καταναλώνουν τροφές που είναι πλούσιες σε θερμίδες και ζάχαρη, και η υπερφαγία μπορεί να συνδυάζεται με άλλες ψυχικές καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η συναισθηματική αστάθεια.
Οι αιτίες της υπερφαγίας είναι ποικίλες και περιλαμβάνουν βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Από ψυχολογική άποψη, η υπερφαγία συχνά συνδέεται με την ανάγκη για συναισθηματική ανακούφιση από το άγχος, τη θλίψη ή το ψυχικό πόνο. Η κατανάλωση τροφής γίνεται ένας τρόπος αυτοθεραπείας, προκειμένου το άτομο να αποφύγει ή να ανακουφιστεί από δυσάρεστα συναισθήματα.
Σχέση υπερφαγίας και ψύχωσης
Η σύνδεση μεταξύ υπερφαγίας και ψύχωσης δεν είναι πάντα άμεση, αλλά υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι τα δύο φαινόμενα μπορούν να αλληλεπιδρούν με διάφορους τρόπους.
- Ψυχικές διαταραχές και υπερφαγία: Επειδή η υπερφαγία σχετίζεται με συναισθηματική αναστάτωση, τα άτομα που πάσχουν από ψυχωτικές διαταραχές μπορεί να έχουν αυξημένη ανάγκη να καταναλώνουν τροφή ως ένα μέσο αυτοθεραπείας ή για να αντιμετωπίσουν ψυχικές πιέσεις. Ειδικότερα, άτομα με σχιζοφρένεια ή διαταραχές της διάθεσης μπορεί να χρησιμοποιούν τη διατροφή για να διαχειριστούν τη συναισθηματική τους αστάθεια.
- Αλλαγές στην αντίληψη και τις διατροφικές συνήθειες: Η ψύχωση επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να αξιολογεί σωστά τα ερεθίσματα και την πραγματικότητα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές των διατροφικών συνηθειών, όπως η υπερφαγία, όπου το άτομο μπορεί να έχει μειωμένη συνείδηση της ποσότητας της τροφής που καταναλώνει ή να αποδίδει στη διατροφή συμβολικό ή ψυχολογικό νόημα (π.χ., «φαγητό για προστασία»).
- Φαρμακευτική επέμβαση και παρενέργειες: Πολλά από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ψύχωσης, όπως τα αντιψυχωτικά, μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της όρεξης και αύξηση του σωματικού βάρους. Αυτές οι παρενέργειες ενδέχεται να οδηγήσουν σε υπερφαγία, καθώς οι ασθενείς μπορεί να αναζητούν μια αίσθηση ανακούφισης ή ευχαρίστησης μέσω της τροφής, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές ψυχικές καταστάσεις.
- Συννοσσηρότηταψυχιατρικών νοσημάτων: Πολλές φορές, τα άτομα που βιώνουν ψύχωση αντιμετωπίζουν επίσης άλλες ψυχιατρικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή η διαταραχή της προσωπικότητας. Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα ανάπτυξης υπερφαγίας, καθώς η διατροφή λειτουργεί ως τρόπος διαχείρισης του συναισθηματικού πόνου.
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Η θεραπεία της υπερφαγίας σε άτομα με ψύχωση απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει την ψυχολογική υποστήριξη για την αντιμετώπιση των διατροφικών συνηθειών και την ενίσχυση της ψυχικής υγείας, με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση της ψύχωσης. Επιπλέον, η θεραπεία πρέπει να περιλαμβάνει την ψυχολογική υποστήριξη για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της συναισθηματικής σταθερότητας του ατόμου, προκειμένου να μειωθούν τα συμπτώματα και να βελτιωθεί η συνολική ποιότητα ζωής του.
Ίνα Σβυντρίδου
Ψυχολόγος
Οικοτροφείου Θρυλορίου Κομοτηνής
