Η ψύχωση, ιδιαίτερα στα πρώιμα στάδια, συνοδεύεται συχνά από δραματικές αλλαγές στη λειτουργικότητα, τη συμμετοχή σε ρόλους και την ταυτότητα του ατόμου. Η έγκαιρη παρέμβαση έχει στόχο όχι μόνο την ανακούφιση από τα συμπτώματα, αλλά και την πρόληψη της απώλειας της λειτουργικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, η εργοθεραπεία, με επίκεντρο την έννοια του «doing», διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση.
Το «doing», δηλαδή η ενεργή εμπλοκή του ατόμου σε δραστηριότητες με νόημα, αποτελεί τον πυρήνα της εργοθεραπευτικής πρακτικής. Έρευνες δείχνουν ότι η απώλεια ρόλων και δραστηριοτήτων είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας (Yung et al., 2007). Αντίστροφα, η σταδιακή επανένταξη σε καθημερινές δράσεις και κοινωνικές δραστηριότητες, μπορεί να ενισχύσει την ψυχική ευεξία, την αίσθηση ταυτότητας και τη συναισθηματική ρύθμιση (Lloyd et al., 2008).
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, έρχεται από μελέτη της Bejerholm και των συνεργατών της (2011), στην οποία παρακολουθήθηκε νεαρός άνδρας με πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο. Μέσα από εργοθεραπευτική παρέμβαση επικεντρωμένη σε δραστηριότητες με προσωπικό νόημα (π.χ. μουσική, καθημερινή ρουτίνα, κοινωνική συμμετοχή), παρατηρήθηκε, όχι μόνο βελτίωση στη διάθεση και τη λειτουργικότητα, αλλά και ενίσχυση της αίσθησης ταυτότητας. Η σταδιακή επιστροφή του σε εκπαιδευτικό πλαίσιο, με υποστήριξη, συνέβαλε θετικά στη συνολική πρόγνωση.
Η συμμετοχή σε δραστηριότητες δημιουργεί, επίσης, ένα δομημένο περιβάλλον μάθησης, μέσα στο οποίο το άτομο αναπτύσσει ή επανακτά δεξιότητες αυτοφροντίδας, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και γνωστικής οργάνωσης (Krupa et al., 2012). Η επανασύνδεση με δραστηριότητες που προσφέρουν ικανοποίηση, ενισχύει την ελπίδα, το νόημα ζωής και μειώνει την πιθανότητα υποτροπής (Topor et al., 2011).
Η εργοθεραπευτική αξιολόγηση, στο πλαίσιο της Μονάδας Έγκαιρης Παρέμβασης, επιτρέπει την εξατομίκευση του θεραπευτικού πλάνου, λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα, τις δυνατότητες και τις ανάγκες του ατόμου. Το «doing» δεν είναι απλώς μέσο απασχόλησης, αλλά πλαίσιο ενδυνάμωσης, συνδιαμόρφωσης ταυτότητας και σταδιακής επανένταξης σε ουσιαστικούς ρόλους.
Συνοψίζοντας, η ενίσχυση της συμμετοχής σε δραστηριότητες μέσω της εργοθεραπείας, αποτελεί κεντρικό άξονα στην πρόληψη της χρονιότητας και στην προαγωγή της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Το «doing» γίνεται το μέσο μέσω του οποίου το άτομο ανακτά τον έλεγχο στη ζωή του, χτίζει νέες προοπτικές και προχωρά προς μια ουσιαστική αποκατάσταση.
Βιβλιογραφία
- Bejerholm, U., & Eklund, M. (2011). Engagement in occupations among men and women with schizophrenia. Occupational Therapy International, 18(2), 97-114.
- Krupa, T., Fossey, E., Anthony, W., Brown, C., & Pitts, D. B. (2012). Doing daily life: How occupational therapy can inform psychiatric rehabilitation practice. Psychiatric Rehabilitation Journal, 35(2), 96–104.
- Lloyd, C., Waghorn, G., & Williams, P. L. (2008). Conceptualising recovery in mental health rehabilitation. British Journal of Occupational Therapy, 71(8), 321–328.
- Topor, A., Borg, M., Di Girolamo, S., & Davidson, L. (2011). Not just an individual journey: Social aspects of recovery. International Journal of Social Psychiatry, 57(1), 90-99.
- Yung, A. R., et al. (2007). Prediction of psychosis: A step towards indicated prevention of schizophrenia. The British Journal of Psychiatry, 191(51), s1-s7.
