Η ψύχωση είναι μια σοβαρή ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από διαταραχές στην αντίληψη της πραγματικότητας. Οι ασθενείς μπορεί να βιώνουν ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες, αποδιοργανωμένη σκέψη και λόγο, καθώς και σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινή λειτουργικότητα. Αν και η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχοθεραπεία παραμένουν βασικά εργαλεία στην αντιμετώπισή της, τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει όλο και περισσότερο τη σημασία των περιβαλλοντικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων στη διαδικασία αποκατάστασης (Bratman et al., 2019).
Η Φύση ως Συμπληρωματική Θεραπεία
Ένας από τους τομείς που έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον των ερευνητών είναι η επίδραση της φύσης στην ψυχική υγεία. Μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε φυσικά περιβάλλοντα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να ενισχύσει τη συγκέντρωση, να βελτιώσει τη διάθεση και να ενθαρρύνει τη σωματική δραστηριότητα. Ειδικά για άτομα που βιώνουν ψυχωτικά επεισόδια, η επαφή με το φυσικό περιβάλλον φαίνεται να προσφέρει σημαντικά οφέλη (Buzzell & Chalquist, 2009).
Δραστηριότητες στη Φύση και Ψυχική Ανάκαμψη
Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν επαφή με τη φύση —όπως η πεζοπορία, η κηπουρική, η υπαίθρια άσκηση, ή ακόμα και ο απλός περίπατος σε ένα πάρκο— μπορούν να συμβάλουν θετικά στην καθημερινότητα ενός ατόμου με ψύχωση. Πιο συγκεκριμένα:
- Μείωση του στρες: Το φυσικό περιβάλλον μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη του στρες) και συμβάλλει στη χαλάρωση του νευρικού συστήματος.
- Ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων: Ομαδικές δραστηριότητες στη φύση δίνουν την ευκαιρία για κοινωνική αλληλεπίδραση σε μη απειλητικά περιβάλλοντα.
- Ανάκτηση αυτονομίας και αυτοεκτίμησης: Μέσα από την ανάληψη μικρών ευθυνών (π.χ. φροντίδα φυτών), ο ασθενής νιώθει χρήσιμος και ικανός.
- Σωματική δραστηριότητα: Η άσκηση βοηθά στη γενική ευεξία και συνδέεται με καλύτερη γνωστική λειτουργία και ψυχική σταθερότητα.
(Canadian Psychological Association, 2024)
Προγράμματα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης με Έμφαση στη Φύση
Σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, έχουν αναπτυχθεί προγράμματα “πράσινης θεραπείας” ή “οικοθεραπείας”, που ενσωματώνουν τη φύση στη θεραπευτική διαδικασία. Σε αυτά συμμετέχουν άτομα με ψυχικές διαταραχές, προσφέροντας τους μια νέα εναλλακτική στο παραδοσιακό θεραπευτικό πλαίσιο (Mygind et al., 2019). Αντίστοιχα, και στην Ελλάδα υπάρχουν δομές που αξιοποιούν τη θεραπευτική κηπουρική και τις αγροτικές δραστηριότητες ως μέρος της καθημερινής φροντίδας.
Συμπεράσματα
Η ψύχωση είναι μια δύσκολη και πολύπλοκη διαταραχή, που απαιτεί ολιστική προσέγγιση για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Η φύση, ως ήρεμο και μη επικριτικό περιβάλλον, μπορεί να λειτουργήσει ως ένας πολύτιμος σύμμαχος στη θεραπευτική διαδικασία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Bratman N. G. et al., (2019), Nature and mental health: An ecosystem service perspective, Science Advances, Vol. 5, No. 7
- Buzzell & Chalquist, (2009), Ecotherapy, Encyclopedia of Psychology and Religion
- Canadian Psychological Association, (2024) ,Psychology Works” Fact Sheet: Benefits of Nature Exposure
- Mygind et al., (2019), Immersive Nature-Experiences as Health Promotion Interventions for Healthy, Vulnerable, and Sick Populations? A Systematic Review and Appraisal of Controlled Studies, Frontiers in Psychology
Ζαφειρίου Μαρία
Κοινωνική Λειτουργός MSc
Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης Κορυδαλλού
