Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) αποτελείται από μαζικά σωματικά και ψυχιατρικά συμπτώματα, τα οποία προκλήθηκαν από στρατιωτικό ή πολιτικό τραύμα. Συγκεκριμένα, άνθρωποι που βιώνουν δύσκολα τραύματα, φυσικές καταστροφές και πολύπλοκα είδη στρατιωτικών τραυμάτων κινδυνεύουν με Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (Björkman F., , Ekblom O., 2021). Η διάγνωση του PTSD έχει τροποποιηθεί ανά χρονικά διαστήματα, αφού έχει υπάρξει πιο σαφή κατανόηση της απόκρισης στο στρες και της μακροπρόθεσμης επίδρασης της στο σώμα και τον εγκέφαλο ενός ατόμου (Schrader C., Ross A., 2021).
Σύμφωνα με το μοντέλο “Threat to the Conceptual Self” (TCS), στο PTSD ενυπάρχει ένα τρέχον αίσθημα απειλής, είτε εξωτερική είτε εσωτερική. Η εξωτερική αίσθηση απειλής προέρχεται από την αντίληψη του κόσμου ως επικίνδυνου. Η εσωτερική αίσθηση απειλής σηματοδοτεί την απειλή που αισθάνεται ένα άτομο όταν νιώθει τον εαυτό του ικανό και με δυνατότητες πραγματοποίησης των στόχων που θέτει. Η εσωτερική αίσθηση της απειλής, ως αποτέλεσμα του τραύματος ενδέχεται να πυροδοτήσει ποικίλες πτυχές της έννοιας του εαυτού, γεγονός, το οποίο, εξαρτάται από το πολιτισμικό υπόβαθρο κάποιου (Heim E., Karatzias T., Maercker A., 2022).
Οι πιο συνήθεις αιτίες πρόκλησης τραυματικών γεγονότων στον γενικό πληθυσμό αποτελούν τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα και οι επιθέσεις, είτε οι κακοποιητικές είτε οι σεξουαλικές. Τα συμπτώματα για τη διάγνωση χρειάζονται να είναι:
- ένα «παρεμβατικό», δηλαδή οδυνηρές αναμνήσεις ή αναδρομές στο παρελθόν ή έντονη δυσφορία στα ερεθίσματα
- ένα σύμπτωμα «αποφυγής», δηλαδή αποφυγή αναμνήσεων, σκέψεων σχετιζόμενες με το τραύμα
- δύο «αρνητικές αλλαγές στη διάθεση που αφορούν το τραύμα», δηλαδή διάσπαση προσοχής, αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό ή τους άλλους, αρνητική συναισθηματική κατάσταση και αποξένωση
- δυο συμπτώματα «έντονων αλλαγών με τάση στη διέγερση και την αντιδραστικότητα», δηλαδή ευερεθιστότητα/ εκρήξεις θυμού, αυτοκαταστροφικότητα, διαταραχές ύπνου (Schrader C., Ross A., 2021).
Οι θεραπείες για το PTSD διακρίνονται σε δύο τομείς και συγκεκριμένα στη θεραπεία, κατά την οποία δεν χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή και στη θεραπεία, όπου χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή. Στο πρώτο τομέα συμπεριλαμβάνεται η θεραπεία, μέσω λήψης κοινών αποφάσεων και συλλογικής φροντίδας, τα οποία αποτελούν σπουδαίες πρώιμες παρεμβάσεις. Επιπλέον, στον ίδιο τομέα συμπεριλαμβάνεται η θεραπεία εστιασμένη στο τραύμα, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση του PTSD. Στον δεύτερο τομέα, όπου το PTSD αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση φαρμάκων, οι ψυχίατροι αλλάζουν και πραγματοποιούν ποικίλους συνδυασμούς, αναλόγως τις παρενέργειες που προκαλούν στους ωφελούμενους και την ανταπόκριση τους σε αυτά (Schrader C., Ross A., 2021).
Τόσο ο θεραπευτής όσο και ο ωφελούμενος έχουν ως κοινό σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας του τελευταίου προτού βιώσει το τραυματικό γεγονός, αλλά και την μείωση των συμπτωμάτων του PTSD. Έτσι, ο θεραπευτής δημιουργεί στόχους για την βελτίωση του ανθρώπου βασιζόμενος στη δυναμική θεωρία. Οι στόχοι παρατίθενται παρακάτω:
- Κατανόηση και αποδοχή του εαυτού ως τραυματισμένου. Με βάση αυτόν τον στόχο ο θεραπευτής προσπαθεί να βοηθήσει τον ωφελούμενο, ώστε να αναγνωρίσει το τραύμα, κυρίως, μέσω της κατανόησης του γεγονότος που του προκαλεί ψυχολογική δυσφορία.
- Ανάκτηση της κυριαρχίας. Με αυτόν τον στόχο, ο θεραπευτής συνδράμει, ώστε ο ωφελούμενος να ανακτήσει την αίσθηση της κυριαρχίας και στον εξωτερικό και στον εσωτερικό κόσμο, μέσα σε ρεαλιστικά όρια.
- Ενσωμάτωση της τραυματικής πληροφορίας. Ο συγκεκριμένος στόχος αφορά την προσαρμογή της ψυχολογίας του ωφελούμενου στις καινούριες τραυματικές πληροφορίες, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει τον τραυματισμένο εαυτό.
- Αντίληψη του τραύματος ως πρόκληση. Ο θεραπευτής συνεισφέρει, ώστε ο ωφελούμενος να μυηθεί, με σκοπό να αναγνωρίζει τα τραυματικά γεγονότα ως ευκαιρίες ανάπτυξης. (Gaston L., 2015).
Οι παραπάνω τέσσερις στόχοι δύνανται να πραγματοποιηθούν με τη σειρά. Όμως, η ανάκτηση της κυριαρχίας του εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου ενδέχεται να πρέπει να πραγματοποιηθεί προτού πράξει την πλήρη κατανόηση του τραυματισμένου εαυτού. Συνήθως, ο ωφελούμενος πραγματοποιεί αυτούς τους δύο στόχους ταυτόχρονα, με το να εργάζεται εναλλακτικά και με τους δυο, αφού η κατανόηση της ευαλωτότητας γίνεται συνήθως πιο υποφερτή, όταν ο ωφελούμενος ανακτήσει την αίσθηση της ικανότητας (Gaston L., 2015).
Οι ωφελούμενοι έχουν παρόμοιους, αλλά πιο περιορισμένους στόχους. Συγκεκριμένα, θέλουν να ανακτήσουν τον έλεγχο του εαυτού τους και της ζωής του, με το να απαλλαχτούν από τα συμπτώματα τους. Επιθυμούν να συνεχίσουν τη ζωή που είχαν πριν, λειτουργώντας με τον παρελθόντα ψυχοκοινωνικό τρόπο. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ωφελούμενοι έχουν την ανάγκη να μάθουν καινούρια πράγματα για τον εαυτό και τη ζωή τους. Ο τελευταίος, αυτός, στόχος αναπτύσσεται μόνο κατά την διάρκεια της θεραπείας (Gaston L., 2015).
ΑΝΕΖΙΝΑ ΚΟΥΛΑΛΗ
Κοινωνική Λειτουργός- Οικοτροφείο ΠΕ Δυτικού Τομέα Αθηνών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Björkman F., , Ekblom O., 2021. Physical Exercise as Treatment for PTSD: A Systematic Review and Meta-Analysis, Military Medicine, 187, Issue: 9-10, p. 1103-1113.
- Gaston L., 2015. Dynamic Therapy for Post-Traumatic Stress Disorder, International Psychotherapy Institute, Created in the United States of America, Content: Treatment Goals, p. 20-24.
- Heim E., Karatzias T.,Maercker A., 2022. Cultural concepts of distress and complex PTSD: Future directions for research and treatment, Clinical Psychology Review, 93, p. 1-11.
- Schrader C., Ross A., 2021. A Review of PTSD and Current Treatment Strategies, The Journal of the Missouri State Medical Association- Since 1904, 118, Issue: 6, p. 546-551
